Raak Pro-project Wildopvang Sensor

Samen werken aan betere zorg voor wilde dieren én aan early warning van ziekten

Wilde dieren die naar een opvangcentrum worden gebracht, vertellen ons veel over de natuur, het milieu en de gezondheid van dieren in Nederland. Door goed bij te houden welke dieren binnenkomen, wat hun klachten zijn en waar ze vandaan komen, kunnen we niet alleen de zorg voor deze dieren verbeteren, maar ook ziekten eerder opsporen die belangrijk zijn voor mens én dier.

Dat is precies waar het Raak Pro-project Wildopvang Sensor aan werkt: een samenwerking tussen wildopvangen, onderzoekers, dierenartsen, DWHC, RVIM en softwareontwikkelaars.
Samen bouwen we aan een systeem waarmee alle opvangcentra in Nederland in de toekomst makkelijker en veiliger kunnen registreren, leren en samenwerken.

Het project wordt gesubsidieerd door SIA Raak, onderdeel van Regieorgaan SIA (onderdeel van NWO), dat praktijkgericht onderzoek stimuleert.

Wat willen we bereiken?

Betere zorg voor wilde dieren: inzicht krijgen in veelvoorkomende symptomen en oorzaken, zodat dieren sneller de juiste hulp krijgen.
Eenvoudige en betrouwbare registratie: een digitaal systeem (Falcon) waarmee intake en diergegevens eenvoudig en efficiënt kunnen worden vastgelegd.
Kennis delen tussen opvang en onderzoek: de praktijkervaring van opvangmedewerkers combineren met wetenschappelijke kennis.
Bijdragen aan Early warning van ziekten (One Health): de opvang is vaak de eerste plek waar zieke wilde dieren binnenkomen — dat maakt opvangcentra de frontlinie van ziektebewaking.

Wat heeft de wildopvang hieraan?

Dit project is vóór én met de wildopvangen opgezet. Meedoen levert verschillende voordelen op:

Directe voordelen voor de opvang:

Sterkere maatschappelijke positie: de rol van de wildopvang in volksgezondheid en natuurbeheer wordt zichtbaar en erkend.
Doorontwikkeling van het gratis beschikbare registratiesysteem Falcon.
Minder administratieve last: registratie wordt eenvoudiger en gegevens kunnen worden (indien gewenst) hergebruikt voor rapportages aan fondsen of gemeenten.
Gestandaardiseerde registratie: kennisuitwisseling en samenwerken wordt eenvoudiger door een gestandaardiseerde manier van registratie. Meer (in)zicht op dierziekten: inzicht in trends, seizoensgebonden patronen en mogelijke infectiehaarden in de omgeving.
In eerste instantie de bescherming van de medewerkers van de wildopvang en medewerkers van dierenambulances: door vroeg te herkennen wat er speelt, kunnen risico’s beter worden ingeschat.
Integratie in het onderwijs: door samenwerking met scholen en studenten staat het werk van wildopvangen duidelijker op de kaart bij relevante opleidingen.

Hoe zit het met de gegevens?

We begrijpen dat gegevens over dieren in de opvang gevoelig kunnen zijn.
Daarom is er goed nagedacht over privacy, eigenaarschap en toestemming:

De gegevens blijven eigendom van de wildopvang.
Deelname is vrijwillig en gegevens worden alleen gebruikt na ondertekende toestemming (datatoestemmingsformulier). Toestemming geldt uitsluitend voor de duur van dit project en de data mogen niet voor andere projecten worden gebruikt.
Alle informatie wordt anoniem verwerkt – dus zonder namen van opvang, medewerkers of exacte locatie.
Het doel is uitsluitend om inzicht te krijgen in binnengekomen dieren, symptomen en ziekteherkenning, dus niet in behandelingen of medicatie.

Ook opvangcentra die geen gebruik maken van het Falcon registratiesysteem kunnen een bijdrage leveren aan dit project.

Wie werken er mee aan dit project?

Kernteam (consortium)

Hogeschool Van Hall Larenstein (VHL)
Wageningen University & Research (WUR)
Falcon ICT
Dutch Wildlife Health Centre (DWHC)
RIVM
Dierenambulance en Wildopvang Nijmegen (DAN) als testlocatie
Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV)
Stichting DierenLot
Vogelbescherming Vlaanderen
Dierenartsen met ervaring met wilde dieren
Elke wildopvang die mee wil doen

Klankbordgroep

Spreekbuis Wildopvang en Dierenambulances
Stichting Wildopvang.nl
Faculteit Diergeneeskunde – Universiteit Utrecht
Nederlandse Federatie Dierenhulp Organisaties (NFDO)
Wageningen Bioveterinary Research (WBVR)
Gezondheidsdienst voor Dieren (GD)
Sovon Vogelonderzoek Nederland
RAVON
Zoogdiervereniging
GGD Regio Utrecht
Dierenbescherming
Dierencoalitie
Wageningen Universiteit
Ministerie van LVVN
Dutch Wildlife Health Centre (DWHC)
Zilveren Kruis

Waar werken we aan?

Het project bestaat uit vijf werkpakketten (WP’s), die samen het hele traject beslaan: van maatschappelijke inbedding tot softwareontwikkeling en training. Het project duurt 4 jaar en is in 2024 begonnen.

WP 1 – Maatschappelijke positie en ethiek

Onderzoek naar hoe de samenleving naar de wildopvang kijkt en welke rol de opvang speelt bij dierenwelzijn en volksgezondheid.

Wat dit oplevert:

Meer erkenning voor het werk van opvangcentra.
Onderbouwing richting politiek en financiers waarom structurele steun nodig is.
Inzicht in hoe burgers, beleidsmakers en vrijwilligers de opvang zien.

WP 4 – Wetenschappelijk onderzoek

Een PhD-onderzoek (WUR) onderzoekt hoe de opvangdata kunnen bijdragen aan early warning van dierziekten.

Wat dit oplevert:

Wetenschappelijke onderbouwing van patronen die opvangmedewerkers dagelijks zien.
Betere samenwerking tussen opvang, dierenartsen en onderzoek.
Bewijs voor het belang van de wildopvang in het One Health-netwerk.

WP 2 – Dataregistratie en diagnostiek

Ontwikkeling van een gestandaardiseerde manier om symptomen van dieren te registreren.

Wat dit oplevert:

Een overzicht van veelvoorkomende ziekten en symptomen bij vogels en zoogdieren.
Een registratiesysteem dat past bij het dagelijks werk van vrijwilligers.
Handvatten om intake en zorg te verbeteren zonder extra administratielast.

WP 5 – Training en implementatie

Ontwikkeling van lesmateriaal, workshops en trainingen voor opvangmedewerkers en studenten.

Wat dit oplevert:

Praktische trainingen over symptoomherkenning.
Lespakketten voor MBO/HBO, zodat nieuwe generaties leren over wilde dieren.
Ondersteuning bij implementatie van de Falcon-software in de praktijk.

WP 3 – Softwareontwikkeling

Samen met Falcon ICT wordt de software verder ontwikkeld.

Wat dit oplevert:

Eenvoudige en efficiënte digitale registratie van dieren en hun verzorging binnen de dagelijkse praktijk van de wildopvang.
Gegevenskoppelingen met samenwerkingspartners voor het uitwisselen en ontvangen van dieren, zodat de overdracht van dieren en relevante gegevens tussen wildopvangcentra en tussen dierenambulances en wildopvangcentra efficiënter en vollediger verloopt.

Veilige opslag van gegevens, met een geïntegreerd systeem voor datadeling en toestemmingsbeheer. Uitgebreide rapportages met heldere visualisaties – zoals grafieken en diagrammen – voor intern gebruik.

Waarom is dit project belangrijk?

Wildopvangcentra en dierenambulances zijn vaak de eerste die merken dat er iets aan de hand is in de natuur.
Door samen beter te registreren en kennis te delen, kunnen we:

ziektes eerder herkennen en melden,
dieren sneller helpen,
en beter begrijpen wat er in onze natuur gebeurt.

Het Raak Pro-project Wildopvang Sensor zorgt dat deze kennis centraal wordt verzameld, zorgvuldig wordt gebruikt en weer terugvloeit naar de wildopvangen. Zo verbeteren we de zorg voor wilde dieren en versterken we de maatschappelijke positie van de wildopvang.

Meedoen of meer weten?

Elke wildopvang kan meedoen.
Hiervoor vul je éénmalig een datatoestemmingsformulier in voor de duur van het project.

Wil je meer informatie of deelnemen?
Neem contact op met: [email protected] – Jordy van Gogh, Falcon ICT (software & datatoestemming)

De Spreekbuis en het Raak Pro-project Wildopvangsensor hebben regelmatig overleg over de voortgang en ontwikkelingen. Belangrijke updates en activiteiten, zoals nieuwsbrieven en bijeenkomsten, worden ook via deze website gedeeld, zodat iedereen in de sector goed op de hoogte blijft.